2014 loopt ten einde. Tijd om terug te blikken. Voor mij persoonlijk is 2014 een goed jaar geweest, een gezond gezin, bijzondere dingen meegemaakt als schrijver (Overgave, De Naakte Waarheid, de opstart van Open en Bloot etc.), mooie mensen ontmoet, ik mag nog steeds blijven op mijn werk en ik heb het fantastische Concert at Sea ontdekt.
Eerst een korte samenvatting: het WK voetbal (derde!) , de zwartepietendiscussie (ik heb géén mening), het verdwenen vliegtuig (hoe kan dat nou), brandhaarden en oorlogen (snap ik niks van) en het 10-jarig bestaan van de Toppers (snap ik evenmin).
Daarnaast zijn er gebeurtenissen in het landelijke nieuws geweest, waarvan ik danig onder de indruk raak, omdat ze nogal dichtbij komen. Niet dichtbij van ‘been there, done that’, maar dichtbij van ‘in de buurt’.
Ik kan me herinneren dat ik geërgerd was, toen ik een nieuwsbericht hoorde over mensen die overleden waren bij Amsterdam Dance Event. Als organisator kan ik me heel goed voorstellen dat je er niet op zit te wachten dat dit soort nieuwsberichten aan je organisatie geplakt worden. Die ergernis sloeg om in ontzetting, toen ik hoorde dat een van de overledenen een 21-jarige dorpsgenoot bleek te zijn. Ik ken het slachtoffer niet persoonlijk, maar toch: het nieuwsbericht verandert erdoor, het komt aanzienlijk dichterbij.
Zo kunnen jullie natuurlijk allemaal MH17 herinneren. Hetzelfde laken in een pak. Eerst hoor je dat er heel veel Nederlanders omgekomen zijn. Vervolgens sijpelt door dat er vier mensen uit mijn omgeving in het vliegtuig zitten. Weer ken ik ze niet persoonlijk, maar: het nieuwsbericht verandert erdoor, het komt aanzienlijk dichterbij…
Over twee van mijn buurtgenoten heb ik, als passant, in het najaar van 2014, voor een columnwedstrijd (nooit meer wat van gehoord…), de volgende column geschreven:
Wat als…
Op de televisie kijk ik naar een documentaire waarin een gedeelte van mijn fietsroute woon-werkverkeer in beeld komt. Ik zie de dorpen waar ik als puber niet dood gevonden had willen worden, maar die door mijn veertigersogen ineens best charme hebben. Ik geniet van de mooie beelden, hoewel een traan in mijn ooghoek de werkelijke reden van de documentaire verraad: MH17. Het programma voelt als een eerbetoon aan de twee jonge slachtoffers die in deze omgeving geboren zijn en woonden. ‘De oorlog is ons dorp binnengekomen’, zegt een van de geïnterviewde mensen treffend. En zo is het ook.
Ik denk terug aan de zomer, de ochtend na de ramp fiets ik naar mijn werk. Op dat moment is al bij mij bekend dat het dorp waar ik doorheen rijd twee inwoners verloren heeft. De rest weet het ook: de vele vlaggen die dan al halfstok hangen, raken me. En dat terwijl ik die mensen niet eens ken. Het verdriet is bijna te voelen en mijn gedachten gaan alle kanten op.
Het is een paar weken later als nabestaanden een herdenkingsdienst houden. De altijd zo rustige straten lijken wel stads: iedereen is op de been. Het lange fietspad van het ene naar het andere dorp is ‘versierd’ met windlichten. Ik fiets de plaats van de herdenkingsdienst voorbij, er vandaan, vele tegemoetkomende fietsers gaan er juist naar toe. Vanaf die dag zijn de halfstok-vlaggen weer opgeborgen, op verzoek van de familie. Het dorp ziet er weer gewoon en landelijk uit. Weilanden, koeien, paarden. Molens, uitgestrekte vergezichten en rust.
De documentaire zet alles weer even scherp op het netvlies. In dezelfde week wordt een landelijke herdenking georganiseerd. Ik zit die dag weer op mijn fiets en met ‘oortjes’ luister ik naar de radio. Premier Rutte stelt een reeks ‘wat-als-vragen’.
‘Wat als het vliegtuig vertraging had?’
Nutteloos, denk ik bozig, want er is geen ‘wat-als’. Maar ik doe er zelf ook aan mee, in gedachten fantaseer ik over een vader of buurman, opgetrommeld om even iemand naar Schiphol te brengen. ‘Opschieten, anders komen we misschien te laat.’ Wáren ze maar te laat, zullen ze achteraf gedacht hebben. Wat als…
Ik passeer de idyllische dorpen en weer hangt overal de vlag halfstok. Boerderijen, molens, de plaatselijke brandweer, overal weet je dat de gedachten bij de twee slachtoffers zijn die ze zo goed gekend hebben. Ik ben slechts de passant.
De wereld draait gewoon door, iedereen vervolgt zijn weg. De kans dat ze de twee slachtoffers in deze dorpen snel vergeten is echter nihil. Ooit alleen vergezichten en rust, nu vergezichten, rust én verdriet. Wat als…
Alice Bakker 